Chỉ vài ngày sau khi Mỹ giáng đòn trừng phạt vào 2 gã khổng lồ dầu Nga là Rosneft và Lukoil, Bulgaria đã nhanh chóng triển khai các biện pháp khẩn cấp để bảo vệ an ninh năng lượng của chính mình.
Trong số 2 công ty năng lượng Nga bị trừng phạt, Lukoil đặc biệt quan trọng với Bulgaria vì tập đoàn này đang điều hành Neftochim Burgas – nhà máy lọc dầu lớn nhất ở quốc gia Đông Nam Âu và khu vực Balkan.
Bên cạnh nhà máy lọc dầu Neftochim, Lukoil còn sở hữu mạng lưới 9 kho chứa dầu, 220 trạm xăng cũng như các công ty cung cấp nhiên liệu cho tàu biển và máy bay, mang lại vị thế độc quyền cho gã khổng lồ dầu Nga trên thị trường Bulgaria.
Với tầm quan trọng như vậy, Quốc hội Bulgaria đã thông qua các sửa đổi đối với Đạo luật Khuyến khích Đầu tư, đưa ra các quy định mới điều chỉnh việc bán tài sản tiềm năng của Lukoil tại quốc gia này, trang Novinite (Bulgaria) đưa tin ngày 24/10.
Theo Novinite, cuộc bỏ phiếu diễn ra sau những cuộc tranh luận gay gắt tại quốc hội và trùng với phiên họp bất thường của Hội đồng Bộ trưởng (Nội các) được triệu tập sau khi Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump lần đầu tiên áp đặt lệnh trừng phạt đối với Rosneft và Lukoil vào ngày 22/10.
Theo luật mới, mọi giao dịch bán tài sản của Lukoil tại Bulgaria – bao gồm cổ phần, bất động sản, thiết bị liên quan đến sản xuất, lưu trữ và bán dầu mỏ – phải được Hội đồng Bộ trưởng phê duyệt chính thức và nhận được ý kiến tích cực từ Cơ quan An ninh Quốc gia Bulgaria (SANS).
SANS sẽ tiến hành điều tra sơ bộ chi tiết và đưa ra đánh giá bằng văn bản trước khi cho phép chuyển nhượng liên quan đến các công ty con như Lukoil Bulgaria EOOD, Lukoil Neftochim Burgas AD, Lukoil Aviation Bulgaria EOOD hay Sustainable Energy Supply OOD, thậm chí mở rộng đến các thực thể liên kết nước ngoài do Lukoil Nga sở hữu gián tiếp.
Bất kỳ giao dịch nào vi phạm sẽ bị tuyên vô hiệu. Luật mới có hiệu lực ngay sau khi đăng trên Công báo Nhà nước.
Nhà máy lọc dầu Lukoil Neftohim Burgas gần Burgas, Bulgaria, tháng 3/2024. Ảnh: Bloomberg
Trong phiên họp khẩn của Hội đồng Bộ trưởng với sự tham gia của Thủ tướng Bulgaria Rosen Zhelyazkov, Bộ Tư pháp đã phân tích cấu trúc sở hữu của các công ty con Lukoil, xác nhận chúng nằm trong phạm vi lệnh cấm vận.
"Chúng tôi đã kiểm tra tất cả các công ty con và cấu trúc của chúng", Bộ trưởng Tư pháp Georgi Georgiev nhấn mạnh, khẳng định Bulgaria đang giám sát thay đổi sở hữu theo thời gian thực qua Sổ đăng ký Thương mại – một phần của hạ tầng quan trọng quốc gia.
Ông Georgiev cũng xác nhận rằng Lukoil Neftochim Burgas và một số công ty con liên quan đáp ứng các tiêu chí để đưa vào chế độ trừng phạt. Ông nhấn mạnh rằng chính phủ đang phối hợp chặt chẽ để đảm bảo tuân thủ và ngăn chặn bất kỳ hành vi lách luật quốc tế nào.
Trong khuôn khổ lệnh trừng phạt mới mà Bộ Tài chính Mỹ công bố ngày 22/10, Rosneft và Lukoil có một tháng (tức đến ngày 21/11) để kết thúc mọi giao dịch quốc tế, nếu không sẽ đối mặt với các biện pháp trừng phạt thứ cấp, bao gồm cấm tiếp cận hệ thống ngân hàng, thương nhân và bảo hiểm Mỹ.
Ở cấp độ châu Âu, tờ Politico đưa tin rằng nhà máy lọc dầu của Lukoil ở Burgas vẫn là một trong những lý do chính khiến EU chưa áp đặt lệnh trừng phạt trực tiếp đối với công ty này.
Tờ báo này lưu ý rằng, không giống như Rosneft – công ty đã phần lớn rút khỏi thị trường châu Âu sau khi Đức nắm quyền kiểm soát tài sản, Lukoil vẫn tiếp tục hoạt động mạnh trên khắp châu Âu, duy trì sự hiện diện mạnh mẽ tại Bỉ, Hà Lan, Romania và Bulgaria.
EU cũng đang cân nhắc cấm giao dịch tài chính với Lukoil, có thể buộc ngừng hoạt động châu Âu mà không cần liệt vào danh sách cấm vận chính thức.
Nhà phân tích Martin Vladimirov từ Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ cảnh báo: Nếu không bán tài sản, Lukoil có thể phải tạm dừng hoạt động tại Burgas sau ngày 21/11, dù kịch bản này vẫn mang tính giả định.
Trong một diễn biến khác, theo AFP, ngày 31/10, Quốc hội Bulgaria tiếp tục thông qua nghị quyết tạm thời hạn chế xuất khẩu tất cả sản phẩm dầu mỏ, kể cả sang các nước EU khác, với 135 phiếu thuận, 4 phiếu chống và 42 phiếu trắng.
Các nhà lập pháp ủng hộ dự luật nhấn mạnh điều này nhằm "đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và ổn định thị trường nhiên liệu nội địa". Ngoại lệ được áp dụng cho xuất khẩu cần thiết thực hiện nghĩa vụ quốc phòng với NATO và EU, hoặc các trường hợp đặc biệt được Quốc hội Bulgaria phê duyệt riêng rẽ.
Minh Đức (Theo Novinite, Kyiv Post)
