Theo đó, Luật này chỉ tập trung quy định các vấn đề kỹ thuật chuyên môn về hoạt động xây dựng; không quy định các nội dung liên quan đến nguồn vốn, hình thức đầu tư, chủ trương đầu tư, quy hoạch xây dựng… nhằm tránh chồng chéo với các luật có liên quan như Luật Đầu tư công, Luật PPP, Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn….
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn phát biểu.
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn cho biết: Điều 4 dự thảo Luật quy định áp dụng song song Luật Xây dựng và các luật khác có liên quan trong hoạt động xây dựng trên lãnh thổ Việt Nam; đồng thời quy định trường hợp có sự khác nhau giữa quy định của Luật Xây dựng và luật khác ban hành trước ngày Luật Xây dựng có hiệu lực về trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng, thì thực hiện theo Luật Xây dựng, trừ một số trường hợp cụ thể thực hiện theo Luật Đầu tư công, Luật PPP, Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản. Ngoài các luật nêu trên, còn một số luật khác điều chỉnh hoạt động xây dựng nhưng có quy định áp dụng pháp luật khác biệt.
Về mở rộng diện miễn giấy phép xây dựng
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cho biết, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, nhưng không buông lỏng quản lý, Chính phủ đã chỉnh lý, bổ sung vào dự thảo Luật, đó là rà soát, chỉnh lý để quy định cụ thể các đối tượng được miễn giấy phép xây dựng tại khoản 2 Điều 43 của Dự thảo Luật; quy định rõ về đối tượng, loại hồ sơ và cơ quan tiếp nhận hồ sơ thông báo khởi công xây dựng đối với các công trình được miễn giấy phép xây dựng; đồng thời bổ sung thêm Điều 47 quy định về quản lý trật tự xây dựng để làm rõ các nội hàm quản lý đảm bảo yêu cầu về "hậu kiểm" khi giảm một số nội dung, yêu cầu về "tiền kiểm".
Cũng theo đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, dự thảo Luật quy định 8 nhóm được miễn GPXD; mở rộng diện miễn giấy phép xây dựng đối với: Công trình thuộc dự án đầu tư công đặc biệt, dự án đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt; Công trình xây dựng thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi và phê duyệt đúng quy định (khoản 2 Điều 43, khoản 4 Điều 95).
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cơ bản tán thành với nội dung mở rộng trên. Luật mới đã thể hiện rõ tinh thần "chọn - bỏ" bằng cách mở rộng đáng kể các trường hợp được miễn giấy phép xây dựng, đặc biệt là đối với các dự án lớn đã được thẩm định ở cấp cao và các công trình có tính chất đặc thù. Điều này giúp cắt giảm thủ tục tiền kiểm và chuyển sang hậu kiểm chặt chẽ hơn.
Quy định của Dự thảo cũng góp phần thực hiện theo nguyên tắc từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần đối với mỗi dự án, công trình xây dựng (mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện 01 thủ tục hành chính) và thực hiện các yêu cầu về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng tại Công điện số 78/CĐ-TTg ngày 29/5/2025 và số 133/CĐ-TTg ngày 12/8/2025 của Thủ tướng. Bên cạnh đó, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cũng đề nghị: Quy định rõ tiêu chí, quy trình hậu kiểm đối với các trường hợp miễn giấy phép, đặc biệt về hạ tầng kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy, ngăn ngừa lạm dụng hoặc buông lỏng hậu kiểm, tránh gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân; Xây dựng cơ chế công bố thông tin và tiếp nhận phản ánh, bảo đảm chất lượng xây dựng.
Thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và cơ chế đặc thù
Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc rà soát lại thêm một lẫn nữa thật kỹ các điều liên quan đến nội dung nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và cơ chế đặc thù cho các dự án nhà ở xã hội dành cho người thu nhập thấp.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị phát biểu tại tổ sáng 6/11/2025.
Ông Hà Sỹ Đồng đề nghị dự thảo Luật cần bổ sung thêm, quan tâm hơn nữa các chính sách đột phá nhằm giải quyết thực trạng thiếu nhà ở xã hội (NOXH) hiện nay.
Theo đó, ông Đồng đề xuất xây dựng cơ chế đặc thù để tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho dự án NOXH. Ví dụ, cho phép UBND cấp tỉnh phê duyệt nhanh các dự án NOXH dù chưa có trong quy hoạch hoặc kế hoạch phát triển nhà ở nếu xét thấy cần thiết, đồng thời chỉ định trực tiếp chủ đầu tư đủ năng lực thay vì đấu thầu. Cơ chế này giúp rút ngắn thủ tục và khởi công dự án sớm hơn, đáp ứng nhu cầu cấp bách về NOXH tại địa phương.
Luật nên bổ sung quy định ưu đãi và khuyến khích doanh nghiệp tham gia NOXH. Cụ thể, cho phép chủ đầu tư dự án NOXH được khai thác một phần diện tích để xây nhà ở thương mại (hoặc bố trí diện tích sàn cho kinh doanh dịch vụ, thương mại) tối đa 20% chẳng hạn trong dự án, nhằm bù đắp chi phí và đảm bảo lợi nhuận hợp lý. Song song đó, cần thành lập Quỹ Phát triển nhà ở xã hội quốc gia với nguồn vốn ổn định (ngân sách, trái phiếu, đóng góp doanh nghiệp…) để hỗ trợ lãi suất và vốn vay ưu đãi cho các dự án NOXH. Quỹ này phải được quản lý minh bạch, phân bổ ưu tiên cho các địa bàn có nhu cầu cao (như đô thị lớn, khu công nghiệp) nhằm đảm bảo đúng mục tiêu an sinh.
Mở rộng đối tượng và đơn giản hóa điều kiện được mua, thuê NOXH. Luật hiện hành quy định chặt chẽ về điều kiện thu nhập, nhà ở để được xét NOXH, khiến nhiều người khó tiếp cận. Do đó, cần bổ sung điều khoản cho phép một số đối tượng đặc thù được ưu tiên mà không phải đáp ứng mọi điều kiện. Chẳng hạn, hộ gia đình thuộc diện tái định cư do Nhà nước thu hồi đất hoặc người dân nhường đất cho dự án NOXH có thể được mua NOXH không cần xét điều kiện về nhà ở và thu nhập (nếu trước đó họ chưa được hưởng suất NOXH nào). Việc nới rộng này đảm bảo công bằng cho người có công, người bị ảnh hưởng bởi dự án và giúp đẩy nhanh việc bố trí tái định cư. Bên cạnh đó, quy trình xét duyệt hồ sơ NOXH cũng cần tinh giản, ứng dụng số hóa như đề cập ở trên, để rút ngắn thời gian xử lý xuống còn 2-3 năm cho một dự án NOXH hoàn thành thay vì kéo dài hơn 5 năm như hiện nay.
Cũng theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, để các dự án NOXH sớm đi vào thực tế, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu tạo điều kiện thuận lợi nhất cho chúng hoàn thành trong vòng 2-3 năm. Vì vậy, Luật nên bổ sung nguyên tắc ưu tiên đặc biệt cho NOXH: từ khâu giao đất (miễn, giảm tiền sử dụng đất), thủ tục cấp phép xây dựng (có thể miễn giấy phép nếu dự án đáp ứng tiêu chí nhất định), đến khâu nghiệm thu đưa vào sử dụng. Những ưu tiên này sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu đầu tư 1 triệu căn NOXH giai đoạn 2021 - 2030 mà Chính phủ đề ra, đồng thời giúp người thu nhập thấp sớm có nhà ở ổn định
