Việt Nam lần đầu triển khai xét nghiệm viêm gan D theo tiêu chuẩn Mỹ

Theo bác sĩ Phương Lễ Trí, Giám đốc Điều hành Viện Nghiên cứu Tâm Anh, việc không xác định được bệnh nhân có nhiễm viêm gan D hay không sẽ khiến bác sĩ thiếu thông tin quan trọng để đánh giá và phân tầng nguy cơ tiến triển bệnh. Điều này dẫn đến kế hoạch theo dõi và điều trị không thể xây dựng một cách hiệu quả. Tuy nhiên, xét nghiệm viêm gan D hiện nay đòi hỏi kỹ thuật phức tạp hơn nhiều so với các xét nghiệm viêm gan B thông thường.

Kỹ thuật viên Trung tâm Xét nghiệm Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh vận hành hệ thống BioDot (Mỹ) thực hiện kỹ thuật Q-MAC giúp tìm kháng thể virus viêm gan D, tác nhân có thể gây ung thư gan. Ảnh: BV

Theo đó, nghiên cứu HEP-D do Viện Nghiên cứu Tâm Anh và Viện Vi sinh và Chống dịch Stanford triển khai là nghiên cứu quy mô lớn nhất về viêm gan D tại Việt Nam từ trước đến nay. Nghiên cứu nhằm làm rõ gánh nặng bệnh viêm gan B, góp phần giảm tỷ lệ xơ gan và ung thư gan tại Việt Nam, nơi hiện có gần 10 triệu người đang nhiễm viêm gan B.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP Hồ Chí Minh và Bệnh viện Bạch Mai từ tháng 11/2025 đến tháng 7/2026. Theo đó, từ ngày 25/11, các cơ sở y tế trên sẽ bắt đầu tiếp nhận đăng ký từ bệnh nhân viêm gan B mạn tính từ 16 tuổi trở lên.

Người tham gia được khám một lần để lấy mẫu xét nghiệm viêm gan D, được miễn phí chi phí xét nghiệm và hỗ trợ một phần chi phí đi lại. Việc tham gia hoàn toàn tự nguyện và không ảnh hưởng đến điều trị hiện tại.

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tài trợ toàn bộ chi phí cho gần 2.500 ca xét nghiệm đầu tiên, nhằm khuyến khích bệnh nhân viêm gan B tầm soát nguy cơ đồng nhiễm. Kết quả nghiên cứu được kỳ vọng cung cấp dữ liệu khoa học có giá trị, phục vụ chiến lược quản lý bệnh viêm gan tại Việt Nam trong tương lai.

Người bệnh tham gia nghiên cứu sẽ được bác sĩ Trung tâm Viêm gan và Gan nhiễm mỡ tư vấn và thực hiện các bước sàng lọc viêm gan D. Ảnh: BV

“Nghiên cứu HEP-D giúp bệnh nhân viêm gan B nhận diện đầy đủ nguy cơ nhiễm virus viêm gan D, qua đó tăng cường sự chủ động trong theo dõi và bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Đây không chỉ là khảo sát khoa học mà còn nhằm thúc đẩy sự quan tâm của cộng đồng đối với bệnh gan - một gánh nặng ngày càng gia tăng tại Việt Nam. Chúng tôi cam kết đưa các chuẩn mực khoa học tiên tiến về áp dụng tại Việt Nam, giúp người bệnh tiếp cận những phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại”, bác sĩ Trí nhấn mạnh.

Để nghiên cứu HEP-D theo chuẩn quốc tế, Viện Nghiên cứu Vi sinh và Chống dịch Stanford (Hoa Kỳ) đã tiếp nhận và trực tiếp đào tạo về kỹ thuật xét nghiệm viêm gan siêu vi D theo “tiêu chuẩn Stanford” cho đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên của Trung tâm Xét nghiệm, Viện Nghiên cứu Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Kỹ thuật viên Trung tâm Xét nghiệm thao tác trên hệ thống LI-COR Odyssey DLx (Mỹ), thiết bị phân tích huỳnh quang kỹ thuật số hóa ứng dụng đọc kết quả trong xét nghiệm xác định kháng thể virus viêm gan D. Ảnh: BV

Ngay sau khi ký kết hợp tác với Viện Nghiên cứu Vi sinh và Chống dịch Stanford, Viện Nghiên cứu Tâm Anh và Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã đầu tư đồng bộ hệ thống trang thiết bị xét nghiệm virus viêm gan siêu vi D chuyên dụng hiện đại trị giá hàng chục tỷ đồng phục vụ cho nghiên cứu này.

“Nghiên cứu HEP-D của Viện Nghiên cứu Tâm Anh áp dụng chuẩn xét nghiệm quốc tế, thiết bị và quy trình đồng bộ, nhằm đảm bảo dữ liệu đủ độ tin cậy để thẩm định, so sánh với các nghiên cứu lớn trên thế giới”, bác sĩ Trí cho biết.

ThS.BS.CKII Lê Thanh Quỳnh Ngân, Trưởng Trung tâm Viêm gan và Gan nhiễm mỡ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP Hồ Chí Minh cho biết, hiện thế giới ghi nhận 5 loại virus viêm gan ở người (A, B, C, D, E). Trong đó virus viêm gan D mượn lớp vỏ HBsAg của virus viêm gan B để xâm nhập vào tế bào gan, do đó virus viêm gan D chỉ xuất hiện ở những người đã nhiễm virus viêm gan B.

Cụ thể, virus viêm gan D là một virus RNA “khiếm khuyết”, chỉ có thể tồn tại và nhân lên khi có mặt virus viêm gan B. Virus viêm gan D lây truyền qua đường máu và các dịch cơ thể tương tự viêm gan B. Khi vào cơ thể, virus tấn công tế bào gan và kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh, gây tổn thương gan nặng nề hơn so với nhiễm viêm gan B đơn thuần. Ở một người mắc cùng lúc hai loại virus này sẽ làm tăng nguy cơ suy gan, xơ gan và ung thư gan.

Dù nguy hiểm như vậy, lượng dữ liệu người bệnh mắc viêm gan D tại Việt Nam còn rất hạn chế. Phần lớn người bệnh viêm gan B không biết mình có nhiễm virus viêm gan D hay không vì xét nghiệm viêm gan D không được triển khai thường quy. Nếu không tầm soát viêm gan D, Việt Nam đang bỏ lỡ một biến số lớn trong tiên lượng bệnh gan. Nhiều bệnh nhân viêm gan B diễn tiến xơ gan nhanh, chuyển giai đoạn nặng chỉ trong vài năm có khi yếu tố đồng mắc viêm gan D là kẻ đứng sau.

Bác sĩ Trí cho biết thêm, các thuốc điều trị viêm gan D thế hệ mới đang được phê duyệt tại một số quốc gia. Với sự hợp tác từ Stanford, Viện Nghiên cứu Tâm Anh cũng kỳ vọng sớm đưa về Việt Nam thuốc phát minh đặc trị viêm gan D của các nhà khoa học Stanford trong bối cảnh hiện trên thế giới chưa có thuốc đặc trị này và ở Việt Nam có hàng triệu người nhiễm viêm gan B có nguy cơ đồng nhiễm viêm gan D.