Có doanh nghiệp tỉ lệ nợ khó đòi chiếm 1/4 tổng số nợ phải thu
Qua kiểm toán các doanh nghiệp năm 2024 về niên độ 2023, Kiểm toán Nhà nước nêu rõ, 9/9 tập đoàn, tổng công ty, công ty được kiểm toán có kết quả sản xuất kinh doanh có lãi.
Theo đó, lợi nhuận sau thuế năm 2023 của Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) là 6.473,7 tỷ đồng; Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) 3.109,85 tỷ đồng; Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) 1.526,84 tỷ đồng; Tổng Công ty Cổ phần Phát triển khu công nghiệp (Sonadezi) 1.399,75 tỷ đồng; Tổng Công ty Dược Việt Nam (Vinapharm) 413,72 tỷ đồng; Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) 211,72 tỷ đồng; Tổng Công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền Nam (VMSS) 100,75 tỷ đồng.
Tỉ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu tại một số doanh nghiệp đạt trên 10%, thậm chí có doanh nghiệp đạt trên 20%, tiêu biểu như Vinataba 21,31%; Sonadezi 13,8%; TKV 13,41%; Vinapharm 13,12%; HUD 11%; Petrolimex 10,61%...
Tỉ suất lợi nhuận sau thuế của Petrolimex niên độ 2023 sau kiểm toán đạt ở mức 10,61% (Ảnh: Hữu Thắng).
Bên cạnh việc ghi nhận những kết quả tích cực, Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra rằng công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp còn một số hạn chế.
Phần lớn các đơn vị còn sai sót trong công tác hạch toán, kê khai nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước, qua kiểm toán điều chỉnh tổng tài sản/tổng nguồn vốn của các doanh nghiệp tăng 396,59 tỷ đồng, giảm 22,28 tỷ đồng; điều chỉnh tổng doanh thu, thu nhập tăng 135,34 tỷ đồng, giảm 2,36 tỷ đồng; điều chỉnh tổng chi phí giảm 263,73 tỷ đồng.
Một số đơn vị chưa xây dựng quy chế quản lý tiền; chưa xây dựng kế hoạch sử dụng dòng tiền, quản lý dòng tiền chưa hiệu quả do chưa có quy định cụ thể để kiểm soát việc giao cán bộ thu tiền mặt của khách hàng, để số dư tiền mặt vượt định mức.
Còn tình trạng doanh nghiệp quản lý nợ chưa chặt chẽ, phát sinh nợ phải thu quá hạn lên tới hàng trăm tỷ đồng, thậm chí có đơn vị lên tới hàng nghìn tỷ đồng; nợ khó đòi lớn, có đơn vị tỉ lệ nợ khó đòi chiếm tới 1/4 tổng số nợ phải thu; tỉ lệ đối chiếu thấp; tạm ứng tồn đọng nhiều năm chưa thu hồi; bán hàng, đặt cọc cho nhà cung cấp không có bảo lãnh, tài sản đảm bảo; trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi không đúng quy định.
Kiểm toán Nhà nước đã chỉ loạt bất cập của 9 doanh nghiệp Nhà nước.
Vấn đề khác được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra là tình trạng vật tư tồn kho lâu ngày, kém phẩm chất, chậm luân chuyển; tồn kho thành phẩm bất động sản lớn, chi phí xây dựng dở dang tồn đọng nhiều năm chưa quyết toán; chưa đánh giá giá trị vật tư thu hồi sau sửa chữa một số tài sản; kiểm kê chưa đầy đủ hoặc chưa phù hợp; trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho, khấu hao tài sản cố định không đúng quy định.
Hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu của nhiều đơn vị còn cao; chưa thực hiện chi trả đầy đủ cổ tức; chưa được góp đủ vốn điều lệ hoặc có vốn chủ sở hữu lớn hơn vốn điều lệ nhưng chưa được phê duyệt phương án tăng vốn.
Qua kiểm toán phát hiện có một tập đoàn có vốn chủ sở hữu lớn hơn vốn điều lệ được phê duyệt tại 31/12/2023 là 5.538 tỷ đồng và một tổng công ty có vốn chủ sở hữu tại 31/12/2023 cao hơn vốn điều lệ dự kiến đến năm 2025 là 727,95 tỷ đồng. Tuy nhiên 2 doanh nghiệp này đều đã trình cơ quan có thẩm quyền; có 2 đơn vị bị đưa vào diện giám sát tài chính đặc biệt.
Hoạt động đầu tư tài chính chưa hiệu quả
Kết quả kiểm toán cũng phát hiện một số đơn vị đầu tư tài chính hiệu quả chưa cao, hoạt động sản xuất kinh doanh không hiệu quả, thua lỗ, trong đó, một tập đoàn có 4 khoản đầu tư vào công ty con có lỗ lũy kế tại 31/12/2023 là 412,95 tỷ đồng (vốn góp của Công ty mẹ là 1.759,57 tỷ đồng).
Công ty Cổ phần Dược phẩm Trung ương 2 và Công ty Cổ phần Dược Davina thuộc Công ty mẹ - Vinapharm lỗ lũy kế tại 31/12/2023 lần lượt là 122,06 tỷ đồng và 18,39 tỷ đồng; Công ty CP Sài Gòn - Rạch Giá, Công ty Cổ phần Khách sạn và du lịch Bảo Việt thuộc Công ty mẹ - HUD lỗ lũy kế lần lượt là 124,48 tỷ đồng, 73,02 tỷ đồng; Công ty Cổ phần Cấp nước Đồng Nai thuộc Sonadezi đầu tư góp vốn vào Công ty Cổ phần Cấp nước Gia Tân 50 tỷ đồng (chiếm 10,47% vốn điều lệ), phải trích lập dự phòng 16,47 tỷ đồng...
Công ty Cổ phần Dược phẩm Trung ương 2 thuộc Công ty mẹ - Vinapharm lỗ lũy kế tại 31/12/2023 là 122,06 tỷ đồng.
Một tổng công ty khoáng sản có một khoản đầu tư không bảo toàn vốn và 3 khoản đầu tư vào công ty con chưa chia cổ tức do lợi nhuận sau phân phối không đủ chia cổ tức hoặc có lãi nhưng còn lỗ lũy kế...
Một số khoản đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty vào công ty liên doanh, liên kết, đầu tư dài hạn khác bị thua lỗ; có đơn vị trích lập dự phòng đầu tư tài chính không đúng quy định hàng tỷ đồng.
Về quản lý sử dụng đất, còn một số diện tích đất chưa đủ hồ sơ pháp lý, chưa/chậm sử dụng, sử dụng chưa đúng mục đích. Đơn cử như tại Sonadezi, Công ty mẹ có 14,35 ha; Công ty CP Phát triển đô thị công nghiệp số 2 là 6,5 ha; Công ty CP Sonadezi Long Bình thuê 2,1 ha đất nhưng chưa sử dụng; cho thuê lại đất khu công nghiệp nhưng các công ty thuê vẫn chưa đưa vào sử dụng...
Tại một số tập đoàn, tổng công ty, cơ quan đại diện chủ sở hữu hoặc người đại diện phần vốn Nhà nước chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm theo quy định dẫn đến có tình huống người đại diện chủ sở hữu trực tiếp tại doanh nghiệp chưa được Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đánh giá, xếp loại; người đại diện phần vốn góp của tổng công ty tại các công ty con, công ty liên kết chưa được tổng công ty đánh giá xếp loại.
Kiểm toán chỉ điểm nhiều đơn vị chi sai nguồn cải cách tiền lươngĐỌC NGAYCũng theo cơ quan kiểm toán, một số khoản SCIC trực tiếp đầu tư không hiệu quả với 3/14 doanh nghiệp lỗ lũy kế tại 31/12/2023 là 32.581,9 tỷ đồng; 2/14 doanh nghiệp không chia cổ tức, lợi nhuận trong giai đoạn 2019-2023.
Tại Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC), Kiểm toán Nhà nước xác nhận đơn vị này đã thoái vốn tại 37/77 doanh nghiệp với tổng giá vốn là 2.801/12.821 tỷ đồng, bằng 21,8% kế hoạch 5 năm trong giai đoạn 2021-2023; đã bán hết vốn tại 50 doanh nghiệp nhưng chưa thu hồi hết cổ tức, lợi nhuận được chia 23,8 tỷ đồng.
Quá trình bán vốn còn trường hợp xác định giá trị quyền sử dụng đất để tính giá trị vốn nhà nước không đúng quy định hoặc đơn vị tư vấn xác định chưa đầy đủ giá trị vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp. Ngoài ra, đơn vị này cũng chưa hoàn thành cổ phần hóa tại một số đơn vị; chưa hoàn thành tiếp nhận đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại 5 doanh nghiệp từ 2 bộ.
Qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị cần phải sửa đổi, bổ sung những cơ chế, chính sách cho đồng bộ, khả thi, mang lại hiệu quả cao.
