Cơ hội mở ra cùng nhiều áp lực
Sáng 20/12, hội thảo “Thu hút vốn đầu tư để TP Hồ Chí Minh xây dựng thành công Trung tâm tài chính quốc tế” do Báo Tiền Phong tổ chức đã diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, đó là chỉ một ngày trước khi Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP Hồ Chí Minh chính thức đi vào hoạt động. Hội thảo không chỉ nhằm nhìn lại chặng đường chuẩn bị mà quan trọng hơn là làm rõ những điều kiện then chốt để trung tâm tài chính có thể vận hành thực chất, đáp ứng chuẩn mực quốc tế và thu hút dòng vốn chất lượng cao.
Quang cảnh hội thảo “Thu hút vốn đầu tư để TP Hồ Chí Minh xây dựng thành công trung tâm tài chính quốc tế”.
Ông Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong cho rằng, TP Hồ Chí Minh đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển từ vai trò trung tâm kinh tế sang trung tâm tài chính quốc tế. Với quy mô gần 900 ha, kết nối khu vực lõi trung tâm hiện hữu với Thủ Thiêm, Trung tâm tài chính quốc tế được kỳ vọng trở thành không gian tập trung các định chế tài chính, quỹ đầu tư và dòng vốn toàn cầu.
Tuy nhiên, theo ông Phùng Công Sưởng, hạ tầng, quy mô hay tốc độ tăng trưởng mới chỉ là điều kiện cần; điều kiện đủ là khả năng thu hút, luân chuyển và giữ chân dòng vốn quốc tế dài hạn, yếu tố quyết định sự sống còn của trung tâm tài chính.
Nhiều chuyên gia tại hội thảo cũng đồng thuận rằng, TP Hồ Chí Minh đang sở hữu nền tảng hiếm có, như là đầu tàu kinh tế của cả nước, có độ mở cao, thị trường tiêu dùng lớn và giữ vai trò trung tâm của thị trường vốn Việt Nam. Trong đó, thị trường chứng khoán, trụ cột quan trọng nhất của trung tâm tài chính đã đạt quy mô lớn, với thanh khoản nhiều phiên ở mức rất cao, đủ khả năng hấp thụ các dòng vốn hàng tỷ USD trong thời gian ngắn. Đây là lợi thế lớn trong bối cảnh nhu cầu vốn cho hạ tầng, năng lượng và chuyển đổi số ngày càng gia tăng.
Ông Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong phát biểu khai mạc hội thảo.
Tuy nhiên, khi trung tâm tài chính bước vào giai đoạn vận hành, các thách thức cũng bộc lộ rõ hơn và nằm ở tầng sâu của hệ thống. Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu (Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu) nhấn mạnh, nhà đầu tư quốc tế có thể chấp nhận rủi ro thị trường, nhưng rất e ngại rủi ro pháp lý. Nếu cơ chế giải quyết tranh chấp thiếu minh bạch hoặc kéo dài, niềm tin của nhà đầu tư sẽ bị xói mòn rất nhanh, điều đặc biệt nguy hiểm với một trung tâm tài chính mới bước vào vận hành.
Ở góc nhìn cộng đồng nhà đầu tư, ông Phùng Anh Tuấn, Tổng Thư ký Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam cho rằng, Việt Nam là người đi sau trong cuộc chơi trung tâm tài chính toàn cầu, do đó bất kỳ “độ mờ” nào trong quy định pháp lý, nhất là liên quan đến việc áp dụng thông lệ quốc tế, đều có thể khiến nhà đầu tư do dự. Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh sẽ phải cạnh tranh trực tiếp với các trung tâm đã định hình chuẩn mực, nơi nhà đầu tư có thể dự đoán rõ ràng rủi ro và chi phí tuân thủ.
Ngay cả thị trường chứng khoán, nơi được kỳ vọng là kênh hấp thụ vốn nhanh nhất cũng bộc lộ nghịch lý. Dù quy mô và thanh khoản tăng mạnh, nhà đầu tư nước ngoài vẫn bán ròng lớn trong những năm gần đây. Theo các ý kiến tại hội thảo, điều này không chỉ phản ánh yếu tố chu kỳ của dòng vốn toàn cầu mà còn cho thấy các điểm nghẽn về thủ tục giao dịch, thuế và chuyển vốn sau thoái vốn vẫn là rào cản với dòng vốn dài hạn.
Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Quách Ngọc Tuấn, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP Hồ Chí Minh cho rằng, việc Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam chính thức đi vào hoạt động là bước đi có ý nghĩa chiến lược, không chỉ với Thành phố mà với cả nền kinh tế. Bởi TP Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, tài chính và thương mại lớn nhất cả nước, có vai trò kết nối ngày càng sâu với khu vực và thế giới. Do đó, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế là yêu cầu khách quan trong bối cảnh toàn cầu hóa và dòng vốn quốc tế dịch chuyển mạnh.
Ông Quách Ngọc Tuấn, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP Hồ Chí Minh phát biểu tại hội thảo.
"Để trung tâm tài chính vận hành hiệu quả, cần đồng bộ các điều kiện nền tảng về thể chế, hạ tầng, công nghệ và nguồn nhân lực, trong đó môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và có tính dự báo cao là yếu tố then chốt tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư. Thành phố cam kết tiếp tục cải cách thể chế, hoàn thiện khung pháp lý và triển khai thủ tục hành chính một cửa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các định chế tài chính hoạt động lâu dài", ông Quách Ngọc Tuấn nhấn mạnh.
Lời giải không nằm ở ưu đãi
Từ những thách thức được chỉ ra, các ý kiến tại hội thảo thống nhất, Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP Hồ Chí Minh chỉ có thể vận hành hiệu quả nếu tập trung giải quyết đồng bộ ba trụ cột: Thể chế minh bạch, thị trường vốn đủ chuẩn và nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu quốc tế.
Về thể chế, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư phải được đặt lên hàng đầu. Việc xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp chuyên biệt cho lĩnh vực tài chính là yêu cầu cấp thiết. Trọng tài cần được trao đủ điều kiện để hoạt động hiệu quả, đồng thời hệ thống tòa án phải từng bước được chuyên môn hóa và rút ngắn thời gian xử lý, tạo nền tảng niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Các chuyên gia thảo luận tại hội thảo.
Liên quan đến khung pháp lý, ông Phùng Anh Tuấn nhấn mạnh Trung tâm tài chính quốc tế chỉ có thể thu hút dòng vốn toàn cầu nếu vận hành theo logic mà nhà đầu tư quốc tế quen thuộc. Việc áp dụng thông lệ quốc tế cần được làm rõ, nhất quán, giảm tối đa “độ mờ” pháp lý. Với vị thế là người đi sau, Việt Nam cần chủ động thích nghi với các chuẩn mực toàn cầu, thay vì xây dựng các quy tắc riêng mang tính cục bộ.
Ngoài ra, thị trường chứng khoán tiếp tục được xác định là trụ cột hấp thụ và phân bổ vốn quan trọng nhất. Theo ông Huỳnh Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Chứng khoán Ngân hàng số Vikki, mục tiêu nâng hạng thị trường không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật mà còn giúp nâng chất lượng dòng vốn, thu hút các quỹ đầu tư quy mô lớn, có chiến lược dài hạn và tính ổn định cao hơn. Song song đó, việc đơn giản hóa thủ tục giao dịch, thuế và chuyển vốn là điều kiện cần để tạo môi trường “dễ vào - dễ ra” theo chuẩn quốc tế.
Chuyên gia kinh tế - tài chính Nguyễn Trí Hiếu phát biểu tại hội thảo.
Về dài hạn, các chuyên gia nhấn mạnh yếu tố con người là “điểm chốt” quyết định thành bại. Trung tâm tài chính quốc tế đòi hỏi đội ngũ nhân lực không chỉ giỏi chuyên môn, mà còn có tác phong, kỷ luật và chuẩn mực làm việc tiệm cận các trung tâm tài chính lớn trên thế giới. Nếu không đầu tư mạnh cho đào tạo và thay đổi văn hóa vận hành, trung tâm tài chính có nguy cơ chỉ đạt chuẩn về hình thức.
Các chuyên gia cũng khẳng định, việc Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP Hồ Chí Minh chính thức đi vào hoạt động từ ngày 21/12 không chỉ là dấu mốc khởi động mà còn là mốc "thử lửa" đầu tiên đối với toàn bộ mô hình này. Từ thời điểm này, mọi cam kết về minh bạch, thể chế, chuẩn mực vận hành và bảo vệ nhà đầu tư sẽ không còn được đánh giá trên giấy mà được kiểm chứng bằng thực tiễn.
Theo đó, nếu vượt qua được “phép thử” này, TP Hồ Chí Minh sẽ từng bước khẳng định vai trò là điểm đến tài chính mới trong khu vực. Ngược lại, chỉ một sự chậm trễ trong cải cách thể chế hay vận hành thiếu chuẩn mực cũng có thể khiến trung tâm tài chính đánh mất lợi thế ngay từ vạch xuất phát.
