Phát huy giá trị văn hóa bản địa
Được xây dựng từ thế kỷ 16, căn nhà cổ gìn giữ nghề làm tương của gia đình ông Hà Hữu Thể trở thành điểm đến của du khách khi tới làng cổ Đường Lâm. Ông Thể cho biết, kể từ khi làng cổ Đường Lâm được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 2005, việc giữ gìn kết hợp với phát triển du lịch, quảng bá nghề làm tương của gia đình luôn được ông quan tâm và tìm hướng đi phù hợp trong quá trình phát triển và hội nhập.
Du khách tham quan làng cổ Đường Lâm.
Được chính quyền kết hợp với đơn vị lữ hành tư vấn, gia đình ông Thể đã làm thêm các dịch vụ du lịch mang tính trải nghiệm, thay vì chỉ tham quan đơn thuần như trước. Khách được trải nghiệm nghề làm tương, thưởng thức mâm cơm truyền thống… Nhờ đó, lượng tiêu thụ tương, cũng như khách tham quan tăng lên đáng kể, tạo công ăn việc làm ổn định cho con cháu và một số hộ dân trong vùng. Điều này thôi thúc ông Thể gìn giữ và đầu tư hơn về cách làm dịch vụ vụ du lịch, tạo sự trải nghiệm để du lịch địa phương thực sự sống động, để lại trong lòng du khách về dấu ấn làng cổ.
Ngoài gia đình ông Thể còn có nhiều mô hình du lịch trải nghiệm khác của hơn 200 hộ dân tham gia kinh doanh các loại hình dịch vụ, nhà hàng, homestay, tổ chức các hoạt động trải nghiệm phục vụ du khách, bước đầu đã tạo được thu nhập ổn định.
Một trong số đó có thể kể đến như: Mô hình nông nghiệp của Câu lạc bộ phụ nữ bảo tồn Làng cổ, trải nghiệm nghề làm kẹo, làm bánh truyền thống của hộ gia đình Hiền Bao; dạy nấu ăn các món truyền thống của nhà hàng Bếp Làng; không gian sáng tạo trải nghiệm Đoài Creative của hộ anh Khuất Văn Thắng; không gian sáng tạo truyền nghề sơn mài…
Trong 2 năm gần đây, Đường Lâm triển khai tour du lịch nông nghiệp, nông thôn giúp du khách được trải nghiệm làm nông dân trong ngày, thu hút du khách, trong đó đã có những đoàn khách quốc tế đặt hàng riêng. Theo đó, du khách được hóa thân làm nông dân Việt Nam, tham gia các hoạt động cấy lúa, cày bừa, làm bánh truyền thống...
Chương trình là sự phối hợp giữa doanh nghiệp du lịch với Ban Quản lý Làng cổ Đường Lâm thực hiện khi bố trí nông dân tại làng trình diễn cho khách xem việc cày bừa. Du khách được tham gia trải nghiệm, cùng những người nông dân trực tiếp cấy lúa, tham gia trò chơi dân gian. Ngoài ra, du khách sẽ tham gia một số hoạt động từ thiện tại làng. Chương trình đang dần lan toả cách làm du lịch nông thôn tại Sơn Tây nói riêng và Hà Nội nói chung.
“Làng cổ Đường Lâm gắn với lối sống nông nghiệp, là điểm đến thu hút đông khách trong và ngoài nước. Việc phát triển loại hình du lịch nông nghiệp, nông thôn phù hợp với chủ trương của thành phố, cũng là xu hướng mà nhiều nước trên thế giới đang làm để phát triển du lịch bền vững”, ông Nguyễn Đăng Thạo, Bí thư Đảng ủy xã Đường Lâm chia sẻ.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Để có được kết quả trên, thời gian qua, cấp ủy Đảng, chính quyền xã Đường Lâm (thị xã Sơn Tây) luôn tích cực vận động, tuyên truyền người dân, các tổ chức, đoàn thể tham gia xây dựng nông thôn mới nâng cao gắn với phát triển du lịch, nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương.
Doanh nghiệp du lịch và người dân địa phương tham gia bảo vệ môi trường.
Xã Đường Lâm tập trung chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng sản xuất nông nghiệp, tăng tỷ trọng thương mại, dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp và ưu tiên phát triển kinh tế thương mại, du lịch.
Trên cơ sở đó, xã khuyến khích, tạo điều kiện mở rộng các loại hình kinh tế nông thôn, như: Kinh tế cá thể, hộ gia đình, tổ hợp tác, hợp tác xã; hỗ trợ, thúc đẩy kinh tế thương mại - dịch vụ phát triển. Nhờ đó, xã Đường Lâm đã xây dựng được các sản phẩm OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm) như: “Cá trắm kho tộ” của hộ kinh doanh Bếp làng Đường Lâm; sản phẩm mỹ nghệ… Xã phát triển nhiều mô hình kinh tế cho hiệu quả cao, doanh thu hàng trăm triệu đồng/năm như: Mô hình vườn hoa gia đình kết hợp du lịch trải nghiệm; mô hình kết hợp các dịch vụ ăn uống - du lịch trải nghiệm - chụp ảnh - homestay… Hiện nay, thu nhập bình quân toàn xã đạt 68 triệu đồng/người/năm.
Để góp phần quảng bá, đưa nhiều thông tin hữu ích tới du khách, nhất là khách đi lẻ, tại mỗi điểm di tích đều được gắn các mã QR Code, tích hợp liên kết với các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Youtube, Zalo… Việc tích hợp công nghệ tương tác ảo cũng giúp du khách có được những thông tin đầy đủ, chi tiết về từng khu vực tham quan tại các khu di tích bằng công nghệ hình ảnh 360° hiện đại kết hợp với công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giọng nói thuyết minh bằng hai ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Anh.
Cỗ sen, một sản phẩm du lịch hấp dẫn tại Làng cổ Đường Lâm (Hà Nội). Ảnh: TTXVN phát
Theo ông Nguyễn Đăng Thạo, du lịch ở làng cổ được đẩy mạnh, đã góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế của địa phương, đặc biệt là chuyển dịch theo hướng thương mại, du lịch dịch vụ. Cùng với việc đón khách du lịch, xã còn đón hàng chục nghìn lượt học sinh các trường trung học cơ sở và tiểu học trên địa bàn thị xã, thành phố và các địa phương lân cận đến tham quan, tìm hiểu về giá trị truyền thống, văn hóa, lịch sử, di tích làng cổ.
Chủ tịch UBND xã Đường Lâm Phạm Thị Lệ Thủy cho biết, trong năm qua, Hội Nông dân, Người cao tuổi, Cựu chiến binh tổ chức gắn biển công trình hàng cây của hội đối với tuyến đường Lồ Biêu đi Áng Độ dài 1,5km được đầu tư trồng cây gỗ sao và hoa phong linh tạo cảnh quan xanh - sạch – đẹp.
Xã phối hợp với các phòng ban thị xã tiếp tục rà soát các tiêu chí phục vụ công tác xây dựng nông thôn mới nâng cao. Qua đánh giá kết quả, đến nay có 11/19 tiêu chí đạt, 2/19 tiêu chí cơ bản đạt, 6/19 tiêu chí chưa đạt, với tổng điểm 85,95/100 điểm.
Để tiếp tục phát triển kinh tế địa phương, xã thúc đẩy sản xuất ngành nghề, chế biến nông sản và kinh doanh các mặt hàng sản phẩm của địa phương theo cơ chế kinh tế thị trường, chú trọng cho nhân dân phát huy các ngành nghề phụ tăng thu nhập đời sống kinh tế gia đình. UBND xã phối hợp với Ban quản lý di tích làng cổ Đường Lâm, Hợp tác xã nông nghiệp dịch vụ và du lịch Đường Lâm và các hộ kinh doanh tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho khách du lịch, tổ chức chương trình “Đêm làng cổ” vào các thứ Bảy hàng tuần.
Bên cạnh những thuận lợi, xã vẫn còn gặp nhiều khó khăn, cần được các cấp, ngành hỗ trợ, có giải pháp tháo gỡ để xã hoàn thiện những tiêu chí còn lại liên quan đến: Quy hoạch, giao thông, giáo dục, môi trường…
Ông Phạm Hải Quỳnh, Viện trưởng Phát triển du lịch châu Á (ATI) nhận xét, Đường Lâm là một điểm nhấn của du lịch Thủ đô với kiến trúc cảnh quan và văn hoá bản địa đặc sắc. Chương trình nông thôn mới đã tạo điều kiện về hạ tầng, dịch vụ và tạo dựng ý thức làm du lịch dần mang tính chuyên nghiệp đi vào chiều sâu, mang lại giá trị kinh tế cho chính người dân địa phương.
