Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh chủ trì tọa đàm. Ảnh: VGP/DA
Dự tọa đàm có các luật sư, luật gia, chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học và đại biểu đại diện cho 2 thành phố dự kiến sẽ mở Trung tâm Tài chính quốc tế (TTTCQT ) là Đà Nẵng và TPHCM.
Phát biểu khai mạc tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh, việc thành lập và vận hành TTTCQT là quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước. Trên cơ sở các văn bản của Bộ Chính trị, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 222/2025/QH15 về TTTCQT tại Việt Nam. Tuy nhiên, Nghị quyết của Quốc hội chỉ là khung khổ pháp lý chung. Trên cơ sở nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ sẽ ban hành các nghị định để triển khai thi hành.
Trong danh mục 8 nghị định được giao, Bộ Tư pháp đã thẩm định 5 dự thảo nghị định, trong đó có 2 dự thảo nghị định đã được các bộ, ngành chủ trì soạn thảo trình Chính phủ. Tuy vậy, vẫn còn 3 dự thảo nghị định đang trong quy trình và 2 dự thảo nghị định chưa được trình.
Tọa đàm là diễn đàn để các đại biểu trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước liên quan, nhằm hoàn thiện các dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội.
"Việc tổ chức tọa đàm với mong muốn các diễn giả đóng góp ý kiến để tạo khung pháp lý phù hợp, khả thi, giúp xây dựng và phát triển TTTCQT tại Việt Nam cạnh tranh được với khu vực và quốc tế. Đây là bước chủ động của Bộ Tư pháp nhằm chuẩn bị nội dung chất lượng nhất để tham mưu với Quốc hội và Chính phủ", Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh đề nghị Đà Nẵng và TPHCM sớm dự thảo quy chế hoạt động cho TTTCQT tại Việt Nam, bảo đảm tính tương thích với thông lệ quốc tế bởi nếu không có quy chế, các nghị định dù được ban hành cũng thiếu cơ sở thực thi.
Làm rõ địa vị pháp lý cơ quan điều hành và cơ quan giám sát trung tâm tài chính
Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) Đào Thanh Hương phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: VGP/DA
Tại Tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) Đào Thanh Hương cho biết, Bộ Tài chính được giao chủ trì soạn thảo 2 Nghị định là Nghị định về thành lập TTTCQT Việt Nam và Nghị định hướng dẫn về chính sách tài chính trong TTTCQT tại Việt Nam (thuế, ưu đãi, chứng khoán, bảo hiểm, thị trường vốn, thành viên trung tâm tài chính, kế toán, tài chính...).
Về thành lập TTTCQT Việt Nam, Nghị quyết số 222/2025/QH15 đã nêu rõ là thành lập TTTCQT Việt Nam tại 2 thành phố. Đây là mô hình đặc biệt, chưa từng có, không thể học ở đâu cả vì không nước nào có mô hình 1 trung tâm tài chính 2 địa điểm như Việt Nam nên việc thành lập TTTCQT thực sự là đúng tinh thần vừa làm, vừa trao đổi vừa tìm cách vận dụng cho phù hợp.
Vì vậy, trong xây dựng dự thảo Nghị định về thành lập TTTCQT Việt Nam, Bộ Tài chính đã phối hợp rất chặt chẽ với 2 thành phố do trung tâm tài chính đặt trên địa bàn của 2 thành phố, liên quan đến tổng thể phát triển của 2 thành phố.
Sau quá trình trao đổi, làm việc với 2 thành phố, dự thảo Nghị định được Bộ Tư pháp thẩm định. Theo đó, Bộ Tư pháp đề nghị phải làm rất rõ số lượng và địa vị pháp lý của cơ quan điều hành và cơ quan giám sát trung tâm tài chính.
Trong dự thảo, hiện Bộ Tài chính đề xuất có 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát. Bộ Tài chính cho rằng, việc quy định 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát tại 2 địa phương để bảo đảm tính độc lập, chủ động của 2 địa phương trong quá trình phát triển và vai trò của Chính phủ sẽ là định hướng phát triển của trung tâm tại 2 địa phương, bảo đảm không có sự cạnh tranh lẫn nhau (1 điểm là các lĩnh vực truyền thống, 1 điểm là các lĩnh vực mới nổi).
Nếu chỉ có 1 cơ quan điều hành, 1 cơ quan giám sát thì sẽ khó cho điều hành, giám sát bởi hoạt động tài chính diễn ra thường xuyên, liên tục; còn các hoạt động giám sát chuyên ngành sẽ do các cơ quan Trung ương khác thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao.
Đối với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều hành, cơ quan giám sát, Bộ Tài chính đề xuất sẽ giao tất cả cho 2 cơ quan này tại 2 địa phương, theo tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ. Nhưng sẽ có hệ thống thông tin và sự phối hợp giữa 2 địa phương để bảo đảm thành viên đăng ký tại TPHCM hay Đà Nẵng đều là thành viên của TTTCQT Việt Nam…
Cần chọn mô hình khung pháp lý phù hợp với bối cảnh
TS. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: VGP/DA
TS. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp cho hay, TTTCQT là một khu vực (thường tập trung ở một thành phố hoặc đặc khu) nơi hội tụ các dịch vụ tài chính toàn cầu, như ngân hàng, bảo hiểm, thị trường vốn, quản lý quỹ, tài chính phái sinh, tài sản số, fintech, trọng tài thương mại quốc tế…
TTTCQT đóng vai trò như "điểm trung chuyển" của dòng vốn, công nghệ tài chính và nhân lực chất lượng cao, có sức lan tỏa vượt phạm vi quốc gia.
"Một TTTCQT chỉ thành công khi có khung pháp lý minh bạch, ổn định, có khả năng dự báo và thân thiện với nhà đầu tư quốc tế. Khung pháp lý này phải đáp ứng được những yêu cầu cơ bản như bảo đảm niềm tin pháp lý cho doanh nghiệp và nhà đầu tư toàn cầu; tạo môi trường cạnh tranh công bằng và cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập, đáng tin cậy; linh hoạt, thích ứng nhanh với đổi mới công nghệ (fintech, tài sản số, trí tuệ nhân tạo); kết nối quốc tế thông qua tương thích chuẩn mực toàn cầu (FATF, IOSCO, Basel, IAIS…)", TS. Nguyễn Văn Cương nhấn mạnh.
Để thiết kế khung pháp lý có chất lượng cho TTTCQT, việc thiết kế này phải tuân theo những nguyên tắc nhất định, có thể được thiết kế theo hướng tách biệt hợp lý với hệ thống pháp luật quốc gia. Trong khung pháp lý của TTTCQT thường đi kèm với việc thiết kế Tòa án hoặc cơ quan tài phán có tính liêm chính cao nhất có thể.
Ngoài ra, để giảm thiểu các quy trình, thủ tục hành chính phức tạp, giảm thiểu chi phí tuân thủ, TTTCQT thường có một cơ quan quản lý thống nhất. Khung pháp lý cho TTTCQT cũng thường phải bao gồm khuôn khổ pháp lý hiện đại về tài chính; các chính sách về thuế và xuất nhập cảnh thuận lợi cho các nhân tài tài chính, nhân tài công nghệ, nhân tài pháp lý và các chuyên gia khác…
Gợi ý cho việc xây dựng khung pháp lý cho TTTCQT tại Việt Nam, TS. Nguyễn Văn Cương cho rằng, cần chọn mô hình khung pháp lý phù hợp với bối cảnh. Theo đó, mô hình "đặc khu pháp lý common law" có thể là mô hình cần tính tới nhưng phù hợp với quốc gia pháp luật thành văn để tạo môi trường thân thiện quốc tế.
Đi kèm với đó là việc thiết lập cơ quan quản lý một cửa, minh bạch, chuyên nghiệp, có thẩm quyền đầy đủ cùng cơ chế giải quyết tranh chấp tin cậy, sử dụng ngôn ngữ quốc tế phổ biến (tiếng Anh), trọng tài quốc tế. Cần tập trung xây dựng thương hiệu niềm tin pháp lý - vì TTTCQT cạnh tranh chủ yếu bằng uy tín pháp luật và năng lực thể chế, không chỉ bằng ưu đãi thuế.
Cùng với đó, cần quan tâm xử lý một số vấn đề pháp lý tất yếu sẽ phát sinh, bao gồm xung đột pháp luật quốc nội - TTTCQT. Đồng thời, cần tránh bị coi là "thiên đường thuế", gắn ưu đãi thuế với đích đến cụ thể); thu hút nhân lực quốc tế thông qua các chính sách thị thực linh hoạt, hành chính một cửa, tòa án/thủ tục hành chính điện tử...
Ngoài ra, cần bảo đảm tính toàn diện của khung pháp lý cho TTTCQT với các trụ cột như luật nền tảng về TTTCQT…
Diệu Anh
