Ảnh: Getty Images.
Số máy bay không người lái được sử dụng đã lần đầu tiên vượt mốc 6.000 trong tháng 7, lần đầu tiên trong cuộc xung đột tại Ukraine.
Tuy nhiên, những phân tích chi tiết hơn cho thấy con số này không thể hiện toàn bộ cục diện. Trên thực tế, mặc dù số máy bay không người lái được sử dụng tăng cao, số máy bay vượt qua được hàng phòng thủ của Ukraine đã giảm so với tháng 6.
Có vẻ như nỗ lực triển khai các máy bay không người lái đánh chặn của Ukraine đang có hiệu quả.
Một góc cuộc chiến qua những con số
Không quân Ukraine đưa ra số liệu hàng ngày qua kênh Telegram, cho thấy số máy bay không người lái được phóng bởi Nga và số phương tiện bị đánh chặn. Trong thời gian qua, cách những con số này được đưa ra đã có phần thay đổi.
Số máy bay được phóng trong tháng 7 là 6.056 máy bay, tăng so với con số 5.438 trong tháng 6.
Tuy nhiên mức tăng sử dụng UAV trong các cuộc tấn công đã không dẫn tới mức tăng số UAV tấn công trúng mục tiêu. Số UAV vượt qua hàng phòng không trong tháng 7 là 711 máy bay, giảm so với con số 760 máy bay trong tháng 6.
Tỉ lệ đánh chặn bằng súng, tên lửa, UAV đánh chặn và thiết bị tác chiến điện tử tăng từ mức 86% trong tháng 6 lên mức 89% trong tháng 7. Trong tháng 5, tỉ lệ đánh chặn là 82%.
Mặc dù phía Nga đang phóng nhiều máy bay không người lái hơn, ngược lại với kỳ vọng của Nga về việc hệ thống phòng không của Ukraine sẽ bị choáng ngợp, hệ thống phòng không này có vẻ đang hoạt động mạnh mẽ hơn.
Có một số điểm cần lưu ý về diễn biến này. Thứ nhất, đây là con số do Ukraine đưa ra, không có xác nhận từ phía Nga. Tuy nhiên, chúng khớp với những quan sát trên chiến trường về quy mô và cường độ các cuộc tấn công.
Thứ hai, những máy bay không người lái này không phải đều là Shahed. Loại UAV Shahed do Iran sản xuất, giờ đang được sản xuất chủ yếu tại một cơ sở tại Alabuga, Nga, đang được sử dụng song song với một số loại UAV cỡ nhỏ hơn như Gerbera, Parodiya và Italmas, và có thể còn các loại UAV khác nữa.
Những loại UAV này có kích thước nhỏ hơn, chi phí thấp và tầm tấn công ngắn hơn, nhưng cũng dễ bị phá huỷ hơn bởi các thiết bị tác chiến điện tử, và Không quân Ukraine thường gọi chúng là "mồi nhử" mặc dù chúng có mang đầu đạn.
Đã từng có một số trường hợp phát hiện một máy bay Shahed với đầu đạn giả bằng gỗ, được cho là được sử dụng để thu thập thông tin về hệ thống phòng không của Ukraine.
Thứ ba, trước đây, Không quân Ukraine đã báo cáo con số riêng về số máy bay mồi nhử và máy bay bị tiêu diệt bằng hệ thống tác chiến điện tử, nhưng trong thời điểm hiện tại, những con số này được gộp chung làm một.
Dù thế nào chăng nữa, như nhà phân tích thông tin tình báo nguồn mở (OSINT) Cyrus cho biết, mức tăng mạnh trong tỉ lệ đánh chặn UAV Nga sau giữa tháng vừa rồi khớp với thời điểm Ukraine triển khai sử dụng các UAV đánh chặn.
Hàng phòng thủ đa lớp
Những cuộc tấn công bằng máy bay không người lái hàng loạt này chỉ có thể bị ngăn chặn bởi hàng phòng thủ đa lớp. Các máy bay Shahed riêng lẻ có thể dễ dàng bị bắn hạ, nhưng số lượng lớn những UAV này khiến chúng trở nên nguy hiểm hơn.
Các tên lửa Patriot do Mỹ cung cấp có thể dễ dàng đánh chặn chúng, nhưng mỗi tên lửa Patriot PAC-3 có giá hàng triệu USD và Mỹ chỉ sản xuất 650 tên lửa này mỗi năm, trong khi Nga có thể phóng tới 728 máy bay Shahed chỉ trong vòng một đêm.
Hệ thống phòng không của Ukraine bao gồm một hệ thống tác chiến điện tử trên toàn quốc gây nhiễu hệ thống dẫn đường của các máy bay không người lái, hàng trăm đội phòng không lưu động sử dụng súng máy phòng không, phương tiện phòng không như Gepard của Đức, cùng với máy bay và trực thăng.
Trong thời gian gần đây, Nga đã phóng các máy bay Shahed tại độ cao lớn, khiến các hệ thống phòng không trên mặt đất bị giảm bớt hiệu quả.
Ngày càng có nhiều những hình ảnh các máy bay F-16 của Ukraine mang tên lửa không-đối-không tuần tra các khu vực cũng như các video cho thấy những máy bay này bắn hạ Shahed.
Tuy nhiên, với mỗi tên lửa AIM-9X Sidewinder trị giá 250.000 USD được sử dụng để bắn hạ một Shahed trị giá 50.000 USD, con số Shahed khổng lồ khiến phe phòng thủ yếu thế.
Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine.
Hệ thống phòng không lý tưởng phải dễ sản xuất với giá thành rẻ tương tự như Shahed, và những nhà sản xuất vũ khí tại Ukraine đã đưa ra một loạt các lựa chọn UAV đánh chặn phù hợp cho nhiệm vụ này.
Những máy bay điều khiển từ xa được chỉnh sửa đã từng khá hiệu quả trong nhiệm vụ đánh chặn các máy bay tuần tra của Nga.
Những máy bay đánh chặn hiệu năng cao với tầm hoạt động, tốc độ và hệ thống dẫn đường được cải thiện mới đang được sử dụng để đối phó với Shahed, với giá vài ngàn USD. Hàng chục ngàn những máy bay này đang được ráo riết đưa vào hoạt động.
Những máy bay được sử dụng theo các báo cáo bao gồm Sting do wild Hornets sản xuất, Win_Hit của ODIN và AngryCat của Venator Technologies, bên cạnh nhiều loại chưa được xác định khác.
Ảnh: ODIN.
Tính bảo mật chiến dịch khiến chúng ta khó có thể chứng kiến những loại vũ khí này được sử dụng.
Đáng lưu tâm là một video về một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái không-đối-không gần đây liệt kê 261 máy bay không người lái của Nga bị đánh chặn, bao gồm 48 chiếc Lancet và 96 chiếc Molniya – nhưng không có chiếc Shahed nào.
Việc xuất hiện lệnh cấm báo cáo về con số những máy bay này bị bắn hạ là dễ hiểu, và chúng ta chỉ có thể đánh giá từ những con số chính thức.
Màn đấu trí đôi bên
Phía Nga đã bắt đầu nghiên cứu các phương pháp đối phó với các UAV đánh chặn của Ukraine, bao gồm thông qua gây nhiễu, tự né, và thậm chí một phiên bản Shahed mới mang động cơ phản lực để vượt mặt những máy bay đánh chặn.
Tương tự, phía Ukraine chắc chắn cũng sẽ có những phản ứng nhanh chóng để đối phó với chính những biện pháp đối phó của Nga.
Nhìn chung, cách duy nhất để ngăn chặn các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái là tấn công nhằm vào các cơ sở sản xuất.
Tuy nhiên nhà máy tại Alabuga, với quy mô khổng lồ – hơn 74.000 mét vuông, rộng hơn 14 sân bóng và tạo việc làm cho 40.000 công nhân – là một mục tiêu khó nhằn cho các máy bay không người lái với đầu đạn nhỏ nếu không có thông tin chính xác về vị trí các thiết bị nhạy cảm.
Nguyễn Quang Minh (theo Forbes)
