Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tăng cường áp lực lên Đảng Dân chủ trong bối cảnh chính phủ liên bang bước vào ngày thứ hai của tình trạng đóng cửa, với lời đe dọa sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang và cắt giảm ngân sách các cơ quan được cho là "thiên vị Dân chủ".
Các động thái này được xem là chiến lược nhằm buộc phe đối lập phải nhượng bộ trong cuộc tranh cãi về ngân sách và trợ cấp y tế.
Sử dụng bài đăng trên nền tảng Truth Social ngày 2/10, ông Trump thông báo rằng ông sẽ gặp Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) Russell Vought để thảo luận về việc cắt giảm chi tiêu "tạm thời hoặc vĩnh viễn", có thể tạo ra tình thế thua thiệt cho các nhà lập pháp Đảng Dân chủ.
Ông Trump cho biết, ông và ông Vought sẽ quyết định "cơ quan nào trong số rất nhiều cơ quan của Đảng Dân chủ" sẽ bị cắt giảm – tiếp tục nỗ lực cắt giảm chi tiêu liên bang bằng cách đe dọa sa thải hàng loạt nhân viên và đề xuất những cắt giảm "không thể đảo ngược" đối với các ưu tiên của Đảng Dân chủ.
"Tôi không thể tin được những người Dân chủ cực tả đã trao cho tôi cơ hội chưa từng có này", ông Trump nói. "Họ không phải là những kẻ ngu ngốc, vì vậy có lẽ đây là cách họ muốn, một cách lặng lẽ và nhanh chóng, làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại!".
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Getty
Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết, việc sa thải có thể ảnh hưởng đến "hàng nghìn" người, và sẽ nhắm vào những cơ quan "không phù hợp với giá trị của chính quyền" hoặc "lãng phí tiền thuế của người dân".
Bà Leavitt nhấn mạnh rằng các biện pháp này "sắp xảy ra" và nhằm gây áp lực để Đảng Dân chủ bỏ phiếu mở cửa chính phủ.
Ông Vought đã bắt đầu thực hiện một số động thái cụ thể, bao gồm việc tạm dừng 18 tỷ USD cho dự án đường hầm tàu điện Hudson River và tuyến tàu điện ngầm Second Avenue ở New York – những dự án được các lãnh đạo Dân chủ như Thượng nghị sĩ Chuck Schumer và Hạ nghị sĩ Hakeem Jeffries ủng hộ mạnh mẽ.
Ngoài ra, 8 tỷ USD cho các dự án năng lượng xanh ở các bang có Thượng nghị sĩ Dân chủ cũng bị hủy bỏ. Những biện pháp này đặc biệt nhắm vào các "thành trì" của Đảng Dân chủ như New York, nhằm tăng cường "nỗi đau" cho cử tri của phe đối lập.
Tổng thống Trump lặp lại lời đe dọa trong cuộc phỏng vấn với One America News (OAN) – một kênh truyền hình cánh hữu, khẳng định: "Chúng tôi có thể cắt các dự án yêu thích của họ, và chúng sẽ bị cắt vĩnh viễn". Ông cho rằng đây là lỗi của Đảng Dân chủ vì đã từ chối dự luật ngân sách do Hạ viện – nơi Đảng Cộng hòa nắm đa số – thông qua.
Lãnh đạo thiểu số Thượng viện Chuck Schumer và Hạ viện Hakeem Jeffries đã bác bỏ các lời đe dọa trên, và khẳng định lý do sa thải hàng loạt sẽ không đứng vững trước tòa án.
Phát biểu tại một cuộc họp báo tại Điện Capitol hôm 2/10, ông Jeffries cáo buộc Đảng Cộng hòa đóng cửa chính phủ liên bang vì "họ không muốn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người lao động Mỹ".
Mặc dù Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đang nghỉ lễ, ông Jeffries cho biết Đảng Dân chủ đã sẵn sàng và mong muốn "ngồi xuống với bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào, bất kỳ nơi đâu" – kể cả với Tổng thống Trump và Phó Tổng thống JD Vance, "để cố gắng tìm ra một con đường tiến về phía trước".
Tòa nhà Quốc hội Mỹ (Điện Capitol) hiện ra ở phía xa vào ngày thứ hai chính phủ Mỹ đóng cửa, tại Washington, DC, ngày 2/10/2025. Ảnh: Getty
Thượng viện Mỹ không bỏ phiếu hôm 2/10 vì ngày lễ Yom Kippur của người Do Thái, nhưng cuộc bỏ phiếu khác dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 3/10 và hầu hết các ngày khác cho đến khi tình trạng bế tắc được giải quyết.
Đảng Dân chủ kiên quyết đòi kéo dài trợ cấp y tế theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA) trước khi đồng ý với bất kỳ thỏa thuận ngân sách nào. Họ cho rằng việc thiếu các trợ cấp này có thể dẫn đến chi phí y tế tăng vọt cho hàng triệu người Mỹ.
Để đạt ngưỡng 60 phiếu ở Thượng viện (trong tổng số 100 ghế), phe Dân chủ cần thêm 5 phiếu từ các thành viên khác, nhưng hiện tại họ vẫn đoàn kết chống lại dự luật mà Hạ viện đã thông qua, vốn chỉ duy trì mức chi tiêu hiện tại đến ngày 21/11 mà không đề cập đến y tế.
Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy gánh nặng chỉ trích đang nghiêng về phía Đảng Cộng hòa. Theo khảo sát của Washington Post, 47% người Mỹ đổ lỗi cho ông Trump và phe Cộng hòa, trong khi chỉ 30% chỉ trích Đảng Dân chủ.
Tuy nhiên, một cuộc thăm dò của New York Times/Siena cho thấy 2/3 cử tri cho rằng Đảng Dân chủ không nên đóng cửa chính phủ nếu không đạt được yêu cầu.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) phi đảng phái ước tính khoảng 750.000 nhân viên liên bang sẽ bị nghỉ không lương mỗi ngày, dẫn đến thiệt hại 400 triệu USD tiền lương mỗi ngày.
Tác động có thể lan sang nền kinh tế nói chung. CBO cho biết, các lần đóng cửa trước đây đã khiến "tổng cầu hàng hóa và dịch vụ trong khu vực tư nhân giảm, đẩy GDP xuống".
Nhìn chung, cơ quan này cho biết, đã có "sự suy giảm sản lượng kinh tế", nhưng điều này đã được đảo ngược khi mọi người trở lại làm việc.
Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent thừa nhận rằng việc đóng cửa chính phủ có thể gây ra "tác động" đến GDP, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và tác động đến tầng lớp lao động Mỹ.
"Chúng ta có thể thấy GDP, tăng trưởng và người lao động Mỹ bị ảnh hưởng", ông nói với CNBC hôm 2/10.
Minh Đức (Theo Bloomberg, Yahoo!News, Al Jazeera)
