GS.TS Nguyễn Viết Tiến tư vấn cho người bệnh - Ảnh: VGP/HM
Mỗi năm có đến hàng chục nghìn phụ nữ Việt Nam phải đối mặt với u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung. Những bệnh lý phụ khoa này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh hiếm muộn, để lại những hệ lụy âm thầm cho chất lượng dân số.
Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng thành công US-HIFU - kỹ thuật điều trị tiêu diệt khối u không xâm lấn, đặc biệt người phụ nữ sau khi điều trị hoàn toàn có thể lại có thai tự nhiên, thậm chí một số người buộc phải làm thụ tinh trong ống nghiệm cũng thực hiện thuận lợi hơn. Kỹ thuật này đang được đánh giá là thành tựu lớn đối với ngành sản phụ khoa ở nước ta.
Hành trình đưa kỹ thuật "mổ lấy u không dùng dao" về Việt Nam
Sau hơn hai thập kỷ được ứng dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia phát triển, đến cuối năm 2024, kỹ thuật US-HIFU chính thức có mặt tại Việt Nam. Đây là kỹ thuật điều trị các khối u bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao dưới hướng dẫn của siêu âm.
Kỹ thuật này được coi là "cuộc cách mạng trong điều trị không xâm lấn" của y học nhờ khả năng xử lý hiệu quả các khối u mà không cần rạch mổ, không gây chảy máu, không để lại sẹo.
Gần 300 ca đã áp dụng kỹ thuật US - HIFU "mổ lấy u không dùng dao" tại Việt Nam - Ảnh: VGP/HM
Cơ chế của kỹ thuật này dựa trên việc tập trung năng lượng sóng siêu âm vào vùng mô bệnh, làm nhiệt độ tăng cao tới 100°C, gây biến tính protein và làm mô mục tiêu hoại tử đông không hồi phục. Các khối u sau đó sẽ dần tự tiêu theo thời gian. Người bệnh hồi phục nhanh và có thể xuất viện ngay trong ngày.
Nhận thấy giá trị y học sâu sắc của kỹ thuật này, GS.TS.BS Nguyễn Viết Tiến, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Y khoa Quốc gia, Chủ tịch Hội Phụ sản Việt Nam, đã dành nhiều tâm huyết để tìm hiểu, tiếp cận và chuyển giao thành công kỹ thuật US-HIFU về Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn khẳng định, sự xuất hiện của US-HIFU là dấu mốc quan trọng nâng tầm y học Việt Nam.
Các bác sĩ của Việt Nam đã làm chủ được kỹ thuật US - HIFU - Ảnh: VGP/HM
Đến nay, hàng trăm bệnh nhân đã được điều trị khối u bằng kỹ thuật US-HIFU, bao gồm các trường hợp: u xơ tử cung, bệnh tuyến cơ tử cung, ung thư gan, u vú.
Tất cả bệnh nhân sau điều trị đều không có biến chứng, phục hồi nhanh; thể tích khối u giảm rõ rệt (lên tới hơn 80% với u xơ tử cung và bệnh tuyến cơ tử cung); người bệnh cải thiện triệu chứng rong kinh, chèn ép, đau bụng kinh; có thể đi lại, sinh hoạt và làm việc bình thường sau chưa đầy 24 giờ can thiệp.
Đặc biệt, nhiều trường hợp mang thai tự nhiên và thực hiện IVF thành công sau điều trị, chất lượng cuộc sống được nâng cao rõ rệt.
Kỹ thuật thay đổi diện mạo ngành sản phụ khoa
Chị Phạm Thị Huyền Trang (30 tuổi, quê Ninh Bình) mắc đa u xơ tử cung (u lớn nhất kích thước 46x44x34mm), là một trong những bệnh nhân đầu tiên điều trị khối u bằng kỹ thuật US-HIFU (được triển khai ứng dụng tại Bệnh viện Phụ sản Thiện An).
Bệnh nhân có tiền sử đã sảy thai, khối u gây đau đớn, kéo dài chu kỳ kinh nguyệt và rất mong có con.
Sau khi tìm đến bệnh viện để thăm khám và tìm hướng điều trị, tháng 11/2024, chị có chỉ định điều trị đa u xơ tử cung bằng kỹ thuật US-HIFU.
Chỉ chưa đầy một ngày sau điều trị, chị đã có thể đi lại, sinh hoạt như bình thường. Kết quả tái khám sau 1 tháng cho thấy, khối u xơ gần 5cm đã giảm kích thước còn 2cm, giảm đau bụng kinh. Sau 3 tháng, chị có thai tự nhiên mà không cần đến bất kỳ phương pháp hỗ trợ sinh sản nào.
Hiện tại, chị đang được theo dõi, quản lý thai nghén tại bệnh viện, dự sinh vào tháng 12/2025.
Người bệnh được điều trị bằng kỹ thuật US - HIFU - Ảnh: VGP/HM
Một trường hợp khác là bệnh nhân nữ 43 tuổi, nhiều năm "sống chung" với đa u xơ tử cung và đã trải qua 5 lần thực hiện IVF tại nhiều cơ sở y tế khác nhau nhưng đều thất bại. Khi được tư vấn điều trị bằng US-HIFU để xử lý khối u trước khi tiếp tục làm các biện pháp hỗ trợ sinh sản, điều kỳ diệu lại xảy ra. Chỉ một tháng sau điều trị, bệnh nhân mang thai tự nhiên.
Theo GS.TS.BS Nguyễn Viết Tiến, với kỹ thuật US-HIFU, cơ tử cung của phụ nữ sau điều trị vẫn giữ được độ chắc khỏe, không để lại sẹo như phẫu thuật mổ hở hay mổ nội soi, nhờ đó hạn chế nguy cơ vỡ tử cung trong thai kỳ. Thực tế, trên thế giới đã ghi nhận hàng vạn trường hợp mang thai, sinh con sau khi điều trị u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung bằng US-HIFU và chưa có ca nào gặp biến chứng vỡ tử cung.
Chia sẻ về một số điểm vượt trội của kỹ thuật này, GS Nguyễn Viết Tiến cho biết, đây là kỹ thuật không phải mổ mở, bệnh nhân không đau nhiều mà cả khối u tiêu rất nhanh, thậm chí tiêu diệt cùng một lúc nhiều khối u.
Đặc biệt, có trường hợp sau khi mổ mở và bóc tách những khối u to, những u nhỏ có thể lại phát triển. Nhưng đối với US – HIFU, sau khi đã diệt các khối u to, những u nhỏ bên cạnh cũng bị ảnh hưởng, cơ hội phát triển rất hiếm.
Riêng đối với lạc nội mạc tử cung trong cơ tử cung, GS Nguyễn Viết Tiến cho biết, bệnh lý này điều trị rất khó khăn và gây vô sinh, hiếm muộn. Nếu người bệnh có thai thì thai dễ bị sảy. Hiện nay, các thuốc điều trị bệnh này chỉ là điều trị triệu chứng, không điều trị được căn nguyên. Trong đó, các thuốc giảm đau có thể gây hậu quả rong kinh, rong huyết, gây đau đớn theo chu kỳ kinh, làm chất lượng cuộc sống vô cùng khó khăn. Không ít người phải chấp nhận mổ và cắt bỏ tử cung. Như vậy, họ không còn cơ hội có con.
Tuy nhiên, khi triển khai kỹ thuật US-HIFU, đa số các ca bệnh không còn cảm giác đau, có người đau phảng phất, nhẹ nhàng, không phải dùng thuốc. Và quan trọng hơn nữa là các khối u bị teo nhỏ, tiêu dần, bệnh nhân hoàn toàn có thể có thai tự nhiên sau đó.
Đến nay, đã có 4 ca sau khi phẫu thuật bằng kỹ thuật US - HIFU đã mang thai tự nhiên, 2 ca sau khi điều trị u cũng đã chuyển phôi thụ tinh trong ống nghiệm thành công và có thai. Trước đây, với những trường hợp này, rất khó để can thiệp có thai tự nhiên.
Kỹ thuật US-HIFU có thể tiêu diệt nhiều khối u cùng một lúc - Ảnh: VGP/HM
Kết hợp điều trị hiệu quả nhiều khối u
Hiện tại, các ca bệnh chủ yếu điều trị ở Bệnh viện Phụ sản Thiện An là u lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, u lạc nội mạc ở thành bụng, u xơ vú, u gan. Thời gian tới, Bệnh viện sẽ triển khai thêm về điều trị ung thư gan, ung thư tụy và xương đối với một số trường hợp mắc u ác tính, u kháng thuốc, không thể mổ mở, nếu sau khi thăm khám có thể làm được bằng kỹ thuật US - HIFU. Khi đó, khối u sẽ bị diệt, có thể là khối u nguyên phát hoặc thứ phát, giúp bệnh nhân giảm đau nhiều.
Lần đầu tiên tại Việt Nam phẫu thuật nội soi qua cung mày để bỏ khối u nãoBệnh viện đang có kế hoạch phối hợp cùng với Bệnh viện K và Bệnh viện Ung bướu Hà Nội để giúp người bệnh có thêm lựa chọn và được áp dụng phương pháp điều trị hiệu quả này.
GS Nguyễn Viết Tiến cũng khuyến cáo, không phải tất cả các khối u đều có thể triển khai bằng phương pháp US - HIFU, một số u xơ và u lạc nội mạc tử cung mà có cuống hoặc u bị ruột che phủ, không đẩy được ruột ra nếu sử dụng phương pháp này sẽ không chính xác, gây tổn thương, thậm chí nguy hiểm. Những trưởng hợp này chiếm khoảng 10% là không thể làm được US - HIFU.
Trường hợp này phải mổ mở hoặc nội soi, cũng có trường hợp phải kết hợp cả mổ mở, mổ nội soi và US - HIFU.
"Nếu phối hợp với các phương pháp khác như hóa trị, xạ trị thì US-HIFU là một lựa chọn khá hợp lý để tăng cường khả năng điều trị và kết quả điều trị cho bệnh nhân ung thư", GS.TS.BS Nguyễn Viết Tiến cho biết.
Sự hiện diện của kỹ thuật US-HIFU tại Việt Nam đánh dấu bước ngoặt quan trọng của ngành sản phụ khoa nói riêng và ngành y tế nước nhà nói chung. Với việc tiếp tục phát triển và ứng dụng rộng rãi trong tương lai, nhiều người bệnh sẽ có thêm lựa chọn tối ưu để điều trị bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Hiền Minh
