Các đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết tại hội trường
Việc thông qua Nghị quyết này là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu, bài bản và nghiêm túc từ phía Chính phủ, Quốc hội cùng các cơ quan chức năng. Đây không chỉ là sự thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng, mà còn là lời khẳng định về quyết tâm chính trị trong cuộc cách mạng cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước.
Cho ý kiến tại các phiên thảo luận trước đó, nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao chủ trương sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, xem đây là một bước đi mang tính tất yếu, khách quan và là giải pháp chiến lược để nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phát huy tiềm năng vùng miền và tối ưu hóa nguồn lực phát triển.
Theo đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận), thực tiễn 50 năm qua cho thấy quá trình chia tách đơn vị hành chính đã góp phần phục vụ mục tiêu an ninh chính trị và quản lý địa bàn trong từng giai đoạn lịch sử.
Tuy nhiên, đến nay mô hình tổ chức phân tán này đã bộc lộ nhiều bất cập, không ít tỉnh có quy mô nhỏ, dân số thấp không đạt chuẩn về diện tích dẫn đến phân mảnh không gian phát triển, khó hình thành các vùng kinh tế trọng điểm, đầu tư dàn trải, hiệu quả chưa cao, bộ máy hành chính ở nhiều nơi còn cồng kềnh.
Do đó, chủ trương sắp xếp các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là một quyết sách lớn, vừa có tính chiến lược, vừa mang tính rất tất yếu nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị, quản lý. Tổ chức lại không gian phát triển theo hướng mở rộng, gắn kết, bền vững, phát huy lợi thế, quy mô và tối ưu nguồn lực.
Đây là một cơ hội để tái cấu trúc toàn diện mô hình phát triển vùng, phân bố lại dân cư, hạ tầng, nguồn lực đầu tư theo định hướng chiến lược mới, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên phát triển của địa phương cũng như của đất nước.
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề xuất sớm hoàn thiện thể chế pháp luật cho mô hình địa phương 2 cấp, giải quyết chính sách cho cán bộ, công chức bị ảnh hưởng và đầu tư hạ tầng giao thông cho các tỉnh có quy mô rộng sau sáp nhập, đặc biệt là các tuyến kết nối Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông.
Không gian phát triển mới, động lực mới cho nền kinh tế
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM) chia sẻ sự phấn khởi khi việc sắp xếp đơn vị hành chính thể hiện tầm nhìn dài hạn. Ông cho biết, việc giảm số tỉnh từ 63 xuống 34 không chỉ là tinh giản bộ máy mà còn tạo ra "phép nhân" về phát triển kinh tế, thay vì chỉ là phép cộng về diện tích hay dân số.
Theo ông Ngân, nếu trước đây cả nước có 63 đơn vị hành chính thì với Nghị quyết mới, chúng ta chỉ còn 34 tỉnh, thành, trong đó có 6 tỉnh được sáp nhập từ 3 địa phương. Đặc biệt, 20 trong số 34 đơn vị hành chính mới có đường biển – tạo ra lợi thế lớn về phát triển kinh tế biển, logistics và thương mại quốc tế.
Ông dẫn chứng tại TPHCM, sự hợp nhất 3 địa phương, thủ phủ công nghiệp của Bình Dương, trung tâm logistics kinh tế biển của Bà Rịa - Vũng Tàu kết hợp với trung tâm kinh tế tài chính, thương mại dịch vụ và đặc biệt là trung tâm khoa học công nghệ tạo ra một tam giác vàng của cả nước.
"Thành phố Hồ Chí Minh mới sẽ đóng góp và đang đóng góp 1/4 GDP và 1/3 tổng thu ngân sách của cả nước và chắc chắn trong thời gian tới sẽ còn đóng góp nhiều hơn nữa", ông nói.
Đại biểu cũng đề nghị cần thể chế đủ rộng, linh hoạt, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, và ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông và hạ tầng số để tận dụng tối đa cơ hội từ mô hình mới.
Tái cơ cấu không gian phát triển, nâng cao năng lực quản trị
Tán thành với Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) cho rằng, đây là chủ trương lớn, có ý nghĩa chiến lược và tầm vóc đặc biệt trong tiến trình hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, Nhà nước.
Đây là giải pháp về tổ chức hành chính, là định hướng chiến lược nhằm điều chỉnh không gian phát triển, tổ chức lại lãnh thổ hành chính quốc gia theo hướng hợp lý hơn, đồng bộ hơn gắn với tái cơ cấu kinh tế, phân bổ lại nguồn lực, nâng cao năng lực quản trị và khả năng cạnh tranh của quốc gia trong thời kỳ mới.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà, các tỉnh sau sáp nhập có quy mô lớn hơn, điều kiện tự nhiên – xã hội đa dạng hơn, thuận lợi trong xây dựng quy hoạch phát triển, thu hút đầu tư và tổ chức lại không gian sản xuất, dịch vụ theo hướng bền vững. Đây cũng là thời cơ để thúc đẩy cải cách thể chế, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà lưu ý rằng, quá trình triển khai chắc chắn sẽ gặp nhiều thách thức, như việc xử lý trụ sở hành chính dôi dư, bố trí cán bộ và biên chế. Theo báo cáo, trong tổng số hơn 38.000 trụ sở công tại 52 tỉnh, thành thực hiện sắp xếp, có 4.226 trụ sở dự kiến bị dôi dư. Việc sử dụng lại, chuyển đổi công năng hoặc đấu giá các trụ sở này cần được quy định rõ ràng để tránh lãng phí, bỏ hoang.
Bà cũng lưu ý đến việc xử lý hơn 447.000 biên chế cán bộ, công chức, viên chức, cần có chính sách ổn định tâm lý, nơi làm việc và sinh hoạt, đặc biệt là tại các địa phương sáp nhập có điều kiện địa lý phức tạp.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà đã phát biểu đầy cảm xúc: “Hôm nay, tôi và các đại biểu Quốc hội được thực hiện một việc thiêng liêng – bấm nút thông qua một Nghị quyết mà tôi tin là nhiều thế hệ sau sẽ ghi nhớ dấu mốc lịch sử này”.
Việc thông qua Nghị quyết này là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu, bài bản và nghiêm túc từ phía Chính phủ, Quốc hội cùng các cơ quan chức năng
Bước ngoặt mở ra giai đoạn phát triển mới
Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 không chỉ là một quyết định cải cách về tổ chức bộ máy, mà còn là bước đi mang tính chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Đây là cơ hội để tái cấu trúc toàn diện không gian phát triển, phân bổ lại dân cư, hạ tầng, nguồn lực theo hướng hiện đại, hợp lý và bền vững.
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, chính quyền địa phương 3 cấp đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình, để lại dấu ấn to lớn trong tiến trình phát triển đất nước, làm nền tảng vững chắc cho bước chuyển đổi sang mô hình chính quyền 2 cấp tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu tái cấu trúc không gian phát triển quốc gia trong giai đoạn mới.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng bày tỏ sự ghi nhận, tri ân sâu sắc tới các thế hệ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động, hệ thống chính trị nói chung và cơ quan, chính quyền địa phương nói riêng.
Đặc biệt, đơn vị hành chính cấp huyện đã kiên trung, bền bỉ, gánh vác trọng trách lớn lao, hoàn thành xuất sắc, trọn vẹn sứ mệnh lịch sử vẻ vang trong suốt gần 8 thập kỷ qua để tạo nền tảng vững chắc cho đất nước bước vào một giai đoạn mới và một nền hành chính địa phương với vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp.
Đồng thời, Bộ trưởng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Nhân dân và cử tri cả nước, đặc biệt là Nhân dân tại các địa phương có đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã thực hiện sắp xếp, hợp nhất, sáp nhập, đổi tên.
Chính sự chia sẻ, đồng thuận, thống nhất rất cao của Nhân dân và cử tri cả nước là sức mạnh cốt lõi, là điểm tựa, là nền tảng tinh thần vững chắc để Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và tất cả chúng ta ngày hôm nay càng quyết tâm triển khai thành công cuộc cách mạng tổ chức bộ máy vì mục tiêu cuộc sống hạnh phúc và ấm no của Nhân dân.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng nhấn mạnh: Đây là một cơ hội mà lịch sử đã trao cho các đại biểu Quốc hội khóa XV quyền biểu quyết, quyết định con đường cải cách mô hình chính quyền địa phương, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Liên quan đến các ý kiến về yêu cầu bảo đảm sự đồng bộ giữa nghị quyết lần này với Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, theo chương trình làm việc của Quốc hội, Quốc hội sẽ thông qua dự thảo Nghị quyết về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương vào đầu buổi sáng ngày 16/6 (thứ Hai tuần sau). Ngay sau khi biểu quyết, Nghị quyết và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sẽ có hiệu lực thi hành ngay và các cơ quan sẽ đồng loạt thực hiện vào ngày 1/7/2025.
Ngay trong ngày 16/6, Chủ tịch Quốc hội sẽ thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội ký 34 nghị quyết về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố sau sáp nhập và cũng có hiệu lực ngay để công tác chuẩn bị, chính quyền cấp xã mới sẽ thực hiện hoạt động đồng bộ trong cả nước từ 1/7/2025.
Về vấn đề chuyển tiếp đồng bộ giấy tờ của nhân dân và doanh nghiệp Nghị quyết 76 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã năm 2025 và Nghị quyết 190 của Quốc hội ban hành tại kỳ họp bất thường lần thứ 9 đã có quy định rất cụ thể. Người dân và doanh nghiệp yên tâm sử dụng các giấy tờ đã được cấp cho đến khi hết thời hạn ghi trong giấy tờ đó. Nếu có nguyện vọng cấp lại giấy tờ theo địa chỉ mới thì các cơ quan quản lý nhà nước sẽ hỗ trợ với thủ tục hành chính đơn giản và không thu phí.
Thu Giang
