Theo thống kê, có khoảng 30 - 40% người bệnh sau đột quỵ gặp các rối loạn về trí nhớ, khả năng tập trung, xử lý thông tin hoặc lập kế hoạch. Đây là nhóm di chứng tuy không biểu hiện rầm rộ nhưng có sự tác động lớn đến khả năng tự chăm sóc của người bệnh, làm chậm sự quay trở lại công việc và cuộc sống thường nhật của đối tượng này. Phần lớn người bệnh và gia đình chỉ quan tâm đến khả năng phục hồi vận động mà bỏ qua phục hồi nhận thức - yếu tố có vai trò quyết định đến mức độ độc lập và khả năng tái hòa nhập xã hội.
Một người bệnh nam 72 tuổi nhập viện tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh (BV ĐHYD) sau một cơn đột quỵ nhồi máu não. Dù hồi phục tốt về vận động, ông vẫn gặp tình trạng suy giảm trí nhớ, khó tập trung và diễn đạt lời nói, đây là những biểu hiện thường gặp ở khoảng 1/3 người bệnh sau đột quỵ. Người bệnh được áp dụng chương trình phục hồi nhận thức toàn diện bao gồm vật lý trị liệu, âm ngữ trị liệu, luyện tập nhận thức và kích thích từ xuyên sọ, kết hợp theo dõi tại nhà với sự hỗ trợ của gia đình. Sau 3 tháng can thiệp tích cực, người bệnh phục hồi gần như hoàn toàn khả năng giao tiếp, sinh hoạt độc lập. Trường hợp này phản ánh đúng xu hướng đã được ghi nhận trong nhiều nghiên cứu quốc tế: nếu việc phục hồi nhận thức được can thiệp sớm trong vòng một năm đầu sau đột quỵ, người bệnh có khả năng lấy lại đáng kể chức năng trí tuệ và đồng thời giảm nguy cơ phụ thuộc dài hạn.
TS BS. Nguyễn Bá Thắng - Trưởng khoa Thần kinh thăm khám, theo dõi tình trạng phục hồi người bệnh đột quỵ
Theo TS BS. Nguyễn Bá Thắng - Trưởng khoa Thần kinh BV ĐHYD nhấn mạnh: “Phục hồi chức năng nhận thức là một phần rất quan trọng sau đột quỵ nhưng thường bị bỏ qua. Phát hiện sớm và can thiệp đúng thời điểm có thể giúp người bệnh cải thiện khả năng ghi nhớ, tập trung và tương tác xã hội, từ đó sống chủ động và độc lập hơn.”
Tại BV ĐHYD, quy trình điều trị đột quỵ được triển khai theo mô hình phối hợp đa chuyên khoa, kết nối các đơn vị cấp cứu, thần kinh, can thiệp mạch máu, phục hồi chức năng, âm ngữ trị liệu, tâm lý và điều dưỡng. Ngay sau khi người bệnh ổn định, đội ngũ bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá toàn diện từ vận động, ngôn ngữ, chức năng nuốt cho đến chức năng nhận thức để xây dựng kế hoạch phục hồi tối ưu cho từng cá thể.
TS BS. Nguyễn Bá Thắng khám cho người bệnh tại Đơn vị Đột quỵ
Hiện nay, Bệnh viện đang áp dụng phối hợp các phương pháp điều trị đột quỵ như vật lý trị liệu, âm ngữ trị liệu, hoạt động trị liệu, kết hợp với các liệu pháp hỗ trợ như kích thích từ xuyên sọ (TMS) nhằm kích thích các vùng não bị tổn thương, thúc đẩy tái lập kết nối thần kinh. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định thêm các thuốc hỗ trợ tăng cường hoạt động nhận thức. Tất cả đều hướng đến mục tiêu giúp người bệnh phục hồi khả năng tư duy, ghi nhớ, phản ứng, từ đó chủ động hơn trong sinh hoạt hàng ngày. Các kết quả điều trị cho thấy, hiệu quả phục hồi nhận thức phụ thuộc không chỉ vào điều trị chuyên môn mà còn vào sự đồng hành tích cực của gia đình. Người thân đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì luyện tập tại nhà, khuyến khích người bệnh giao tiếp, tự thực hiện các hoạt động thường ngày, tạo điều kiện để người bệnh chủ động thay vì phụ thuộc. “Khi người nhà làm thay quá nhiều, người bệnh sẽ mất đi cơ hội tự vận động và phục hồi khả năng của chính mình”, TS BS. Nguyễn Bá Thắng chia sẻ.
Song song với các giải pháp y học, BV ĐHYD đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số nhằm giúp người bệnh theo dõi sức khỏe chủ động và nâng cao tuân thủ điều trị. Ứng dụng UMC Care hỗ trợ người bệnh đặt lịch hẹn, theo dõi kết quả xét nghiệm, lưu trữ dữ liệu y tế và nhận nhắc nhở tái khám. Đây là công cụ giúp người bệnh duy trì quá trình điều trị liên tục, góp phần giảm nguy cơ tái phát và tối ưu hóa kết quả phục hồi. Đây không chỉ là yếu tố hỗ trợ mà là một phần thiết yếu trong chiến lược điều trị đột quỵ toàn diện. Việc phát hiện sớm, can thiệp đúng cách, phối hợp đa chuyên khoa cùng sự đồng hành của gia đình và ứng dụng công nghệ là những yếu tố then chốt giúp người bệnh lấy lại sự tự chủ và chất lượng sống sau cơn đột quỵ. TS BS. Nguyễn Bá Thắng lưu ý thêm: “Điều trị đột quỵ không kết thúc sau khi xuất viện. Phục hồi nhận thức sớm và đúng cách là chìa khóa giúp người bệnh quay lại cuộc sống một cách chủ động nhất.”
Nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh phối hợp cùng Công ty TNHH Dược phẩm Gigamed đã tổ chức chuỗi chương trình tư vấn “Chăm sóc sức khoẻ cho bạn và gia đình” với chủ đề “Cải thiện chức năng nhận thức sau đột quỵ”, Xem chương trình tại: https://bit.ly/Nhanthucsaudotquy
